Dipo, van meisje tot vrouw in Ghana

Door het fotoboek “African Ceremonies” van Angela Fisher en Carol Beckwith raak ik geïnspireerd om een Dipo ceremonie in Ghana mee te maken. Dipo is de viering van vrouwelijkheid en vruchtbaarheid onder bescherming van de aardegodin Nene Kloweki. Deze ceremonie vindt al sinds de elfde eeuw plaats. De ceremonie begint met de ontvangst van de Krobo-meisjes, waarbij zij moeten verklaren dat ze de waarheid spreken en dat ze niet met iemand naar bed zijn geweest. Als dat wel het geval zou zijn, dan worden ze verstoten, want het is een schande om met iemand naar bed te gaan voordat je Dipo hebt gedaan. Voorheen was de gemiddelde leeftijd van de meisjes die deelnamen veertien tot zestien jaar, tegenwoordig zijn er al meisjes van vier die meedoen, om maar te voorkomen dat ze geen maagd meer zijn als ze aan deze ceremonie deelnemen.

Mijn zoektocht naar Dipo is een hele klus. Het enige wat ik weet, is dat de ceremonie elk jaar ergens in april of mei zal plaatsvinden in één of meerdere dorpen waar de Krobo leven, in een gebied zo'n 70 kilometer ten noorden van Accra, de hoofdstad van Ghana. Ik heb contact via internet met mensen die de ceremonie in het verleden meegemaakt hebben. Zij weten helaas ook niet meer dan dat ik weet. Ik mail met de ambassade en met toeristenbureaus in Accra, maar van beide krijg ik nooit een reactie. Ik ga sowieso naar Ghana en besluit om daar mijn zoektocht voort te zetten. In Accra ga ik naar een toeristenbureau. Daar staat Dipo wel aangegeven als toeristische attractie, maar beide medewerksters weten niet waar en wanneer het plaats zal vinden. Ik bel met restaurants en hotels in dorpen waar Krobo wonen, maar ook zij kunnen mij niet verder helpen. Begin april word ik gebeld door een Krobo vrouw met de mededeling dat ik de volgende dag naar Somanya moet gaan, want daar zal de Dipo ceremonie plaatsvinden.

Ik regel meteen een hotel en neem een taxi naar Somanya. Eenmaal daar aangekomen blijkt dat het een behoorlijk uitgestrekte plaats is. Ik vraag me af of ik er ooit achter kom waar Dipo precies gevierd wordt. Bij het hotel aangekomen loop ik naar de receptie, terwijl ik op de achtergrond gezang hoor. Volgens de receptioniste moet ik maar op het geluid afgaan. Ze zegt dat daar Dipo plaatsvindt en dat ik gerust mag kijken. Wat een mazzel! Ik leg mijn tas in de hotelkamer en vijf minuten later sta ik op een binnenplaats naast het hotel.

Op de binnenplaats oefenen dertien meisjes een dans en zorgen oudere vrouwen voor eten. Ik ben van harte welkom en word verzocht om op een bankje plaats te nemen. Gelukkig praten ze een beetje Engels, zodat we redelijk met elkaar kunnen communiceren. De vrouwen leggen uit wat de meisjes allemaal moeten ondergaan. De meisjes leren hoe ze op een traditionele manier eten moeten bereiden. Dat symboliseert hun initiatie in het koken en andere vrouwelijke plichten. Tijdens de ceremonie mogen de meisjes niet in de spiegel kijken en is het verboden te giechelen of dwaas gedrag te vertonen. De meisjes worden bijna helemaal kaal geschoren, op een cirkel op het achterhoofd na. Ze gaan naar de rivier waar ze een ritueel bad ondergaan: een reinigingsritueel om het lichaam en de geest te reinigen. Daarbij krijgen ze uitleg over hoe ze kleren en zichzelf moeten wassen. Een paar oudere mannen komen even polshoogte nemen en geven mij alle ruimte om foto’s te maken. Na een paar uur ga ik terug naar het hotel met een uitnodiging op zak om het hoogtepunt van Dipo mee te maken, het ritueel bij de heilige steen Tekpete. Deze verwijst naar een legendarische heilige steen die de Krobo van de berg droegen toen de Britten in de negentiende eeuw de Krobo van hun oorspronkelijke verblijfplaats verdreven. Ik ben heel erg benieuwd naar morgen.